مختصری درباره الیگودرز - قسمت اول
بنام خداوند جان آفرین حکیم سخن در زبان آفرین
بنام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه برنگذرد
سلام بر همه مهربانان
الیگودرز – قسمت اول
الیگودرز شهری در استان لرستان و زادگاه و وطن اینجانب می باشد. بدین خاطر با توجه به عرق ملی و وطن دوستی ام ، اقدام به نوشتن مقالاتی چند در رابطه با این شهر که در قسمت موضوعی جغرافیا به سمع حضور خوانندگان می رسد ، نموده ام . باشد که وظیفه ام را در شناساندن این شهر به سایر هموظنان ایرانیم ، انجام داده باشم . این شهر در استان لرستان واقع شده ولی فرهنگ قومی و نژادی آن با فرهنگ لری و لکی شهرهای همجوار بخصوص خرم آباد ، متفاوت است . مردم این شهر اصالتاً لر بختیاری بوده و از طوایف مختلفی از جمله چهارلنگ و هفت لنگ می باشند .
خلاصه ای از تاریخ و جفرافیای الیگودرز
الیگودرز نام شهری در استان لرستان ایران است. دیرینگی شهر الیگودرز به بیش از ۷۰۰ سال پیش میرسد. گویش مردمان این شهر لری بختیاری است. پیرامون این شهر دارای مکانهای تفریحی بسیاری از جمله دریاچه گهر، آبشار آب سفید ، آبشار چکان دهقادی ، چشمه آسار ، سراب شامکان (در منطقه شولاباد) آبشار لوچ ، رود حوضیان ، رودخانه ماهیچال ، طبیعت اشترانکوه ، آبشار مبارک آباد ، رودخانه مور زرین (در بخش ذلقی)، آبشار تندر، غار تمندر، جنگل‌های بلوط و گردو (فقط مال رو است) ، سرچشمه دورکو ، گایکان ، دره دورک ، دشت لاله های واژگون ، دره دایی و دره حیدر است.
صنایع دستی آن شامل هنرهای سرامیکی ، قالیبافی ، منبت کاری ، سیم بافی ، معرق‌کاری، گلیم بافی و جاجیم بافی است . این شهر دارای منابع غنی معادن سنگ (مرمر،کبالت،منیزیم،گرانیت،چینی،کریستال، سرامیک و ... ) به گونه ای که سنک گرانیت آن مرغوب ترین سنگ گرانیت جهان به شمار میرود .
تاریخچه
در محل کنونی آن شهری با همین نام وجود داشته که به علل نامعلوم از بین رفته است. مردم این دیار، مذهب شیعه قدیم (علوی) داشته اند و خانقاه آن، مرکز تعلیمات دینی قزلباشان و درویشان بوده است. شاه اسماعیل صفوی در یکی از سفرهای خود از این خانقاه دیدن کرده است. در کوهها و تپه های الیگودرز ، آثاری از قبیل آجرهای مکعب مستطیل و ظروف سفالی و فلزی مربوط به قرن هفتم هجری کشف شده که دلالت بر دیرینگی تاریخ این شهر به بیش از 700 سال است . با بررسی بافت شهری و قرار گرفتن در موقعیت های طبیعی ، مشخص می شود که هسته اولیه شهر الیگودرز در درجه اول در اثر رودخانه ها، قناتها و چشمه ها پدید آمده و سپس با توجه به امکانات شهری و سهرنشینی گسترش یافته است . موقعیت ارتباطی از عوامل مهم دیگر در ایجاد و گسترش این شهر بوده است ، به طوری که یکی از راههای مهم اصفهان به غرب و بخصوص جنوب کشور از فریدن، الیگودرز، بروجرد و .... می گذرد . همچنین این منطقه، نواحی بختیاری را به فلات مرکزی ایران (اراک، خمین، گلپایگان، خوانسار) متصل کرده است.
ریشهٔ نام
ریشه نامگذاری آن را برخی از واژه آلیورز (آل ورز) یعنی گندم سرخ دانسته‌اند و برخی هم از آل گودرز به معنی طایفه و قوم گودرز (یکی از شخصیت‌های شاهنامه فردوسی) حدس زده‌اند . همچنین این نام را آمیزه‌ای از دو واژه اَل به معنای عقاب و گودرز دانسته‌اند . اکثر ساکنین این شهر با مهاجرت به شهرهای بزرگ کشور از جمله تهران ، اصفهان و اراک، ترک وطن کرده و به علت مهاجر پذیر بودن این شهر، تعداد بسیار زیادی از لرهای مناطق روستایی و عشایری در این شهر تخته قاپو شده اند (تخته قاپو به معنای یکجا نشینی است) . الیگودرز از لحاظ کثرت تعداد روستا بعد از مشهد (قبل از تقسیم شدن به سه استان) دومین شهر کشور محسوب میشود . الیگودرز در استان لرستان بزرگترین شهرستان از لحاظ وسعت حوزه شهری استان میباشد.
وضعیت سازمانی کشوری و جغرافیایی:
• تاسیس فرمانداری : در سال 1337 ، وسومین شهر استان لرستان با بخشهای:مرکزی ، ززوماهرو ، ذلقی.
• قدمت تاریخی: بیش از هفتصد سال .
• جمعیت: 145000 نفر .
• وسعت: 5870 کیلومترمربع .
• متوسط جمعیت خانوار: 5.5 نفر.
• ارتفاع از سطح دریا : 1998متر .
• طول راه های هم سنگ : 546.33 کیلومتر.
• راه فرعی شنی : 147 کیلومتر .
• راه فرعی آسفالته : 119 کیلومتر .
• راه آسفالته معمولی اصلی : 52 کیلومتر .
• حوزه آبریز: سر شاخه های سد دز .
• خروجی آب سالانه از شهرستان : 305 میلیون متر مکعب.
• طول وعرض جغرافیایی : طول جغرافیایی 49 درجه و 42 دقیقه ؛ عرض جغرافیایی 33 درجه و 23 دقیقه .
• طول رودخانه های شهرستان: 600 کیلومتر.
بخش مرکزی (شهرستان الیگودرز)
بخش مرکزی شهرستان الیگودرز دارای ۴ دهستان به نامهای زیر است:
- بربرود شرقی
- بربرود غربی
- پاچه لک شرقی
- فرسش
قلل مرتفع:
اشترانکوه - قالیکوه - مندیش کوه .
اراضی دیم : 150000 هکتار.
اراضی آبی: 25000 هکتار.
تعدادی از مناظر گردشگری:
از جمله مناظر گردشگری و دیدنی این شهرستان می توان از : نگین لرستان دریاچه گهر ؛ آبشار پر آب و مرتفع و بسیار دیدنی آب سفید ؛ آبشار چکان دهقادی ؛ غار تمندر ؛ دژ های هخامنشی ؛ پل های باستانی ؛ آبشارهای دورک ؛ امام زاده محمدبن حسن(ع) ؛ امام زاده های فرسش و... نام برد . بدون شک اگر وضعیت گردشگری کشور سامان یابد ، می توان گفت که این شهرستان هم بدلیل وجود سوابق تاریخی و مکانهای بکر و دست نخورده و همچنین طبیعت زیبا ، می تواند جزو یکی از شهرهای جذب کننده گردشگر باشد . در زیر اختصاراً بشرح دو عدد از مناظر زیبای طبیعی این شهرستان می پردازم .
آبشار آب سفید
این آبشار در منطقه پیشکوه ذلقی در حدود ۵۰ کیلومتری شهر الیگودرز واقع شده است . ارتفاع این آبشار حدود ۳۰ متر و پهنای آن در فصل پر آبی حدود ۱۵ متر می باشد .
آبشار چکان
در دامنه ارتفاعات مشرف بر دره چکان (جنوب شهرستان دورود ) آبشاری در نهایت زیبایی و عظمت جاری است که به آبشار چکان معروف است . این آبشار از درون غاری مشرف بر زمینهای زراعی چکان بیرون می جهد و طول فوران آن به دهها متر میرسد . اطراف آبشار منطقه ای وسیع با فضایی مطلوب و دل انگیز است که در دو الی سه کیلومتری آن امام زاده ای به نام « ابو علی » واقع شده است . آب این آبشار در اواخر پاییز به مرور خشک می شود و در روز های اولیه فصل بهار مجدداً با همان فوران به بیرون می جهد . این آبشار یکی از عجایب و زیبایی های طبیعت استان لرستان محسوب می شود .
محصولات تولیدی و کشاورزی الیگودرز
عمده محصولات تولیدی و کشاورزی الیگودرز عبارتند از : غلات ؛ حبوبات ؛ لبنیات دامی ؛ عسل ؛ ماهی غزل آلا ؛ سیب زمینی ؛ آرد ؛ ماکارونی ؛ ویفر و بیسکویت... ؛ استخراج سنگ های تزیینی ساختمانی از نوع چینی کریستال ؛ سنگ دانه بندی ؛ پودر میکرونیزه از سنگ ؛ فرآوری کربنات کلسیم... ؛ صنایع دستی سرامیکی ؛ قالیبافی ؛ منبت کاری ؛ سیم بافی ؛ معرق کاری ؛ گلیم بافی ؛ جاجیم بافی و ...
